دست‌های نامرئی آدام اسمیت-قسمت دوم
 |
 |
برای رفع بیماری‌های اقتصادی رکود و تورم باید بزرگان اقتصاد یعنی بانک مرکزی و دولت وارد عمل شوند.
به همین منظور؛
دولت موظف است بودجه (کسری یا مازاد بودجه یعنی ایجاد تعادل بین درآمدها و هزینه‌ها) را کنترل کند.
و بانک مرکزی موظف است نقدینگی (افزایش و کاهش حجم پول) را کنترل کند.
پس؛
دولت از طریق سیاست مالی {Fiscal policy-فیسکِل پالِسی}
و
بانک مرکزی از طریق سیاست پولی {Monetary Policy-مانتِری پالِسی}
به بحران‌های رکود و تورم وارد می‌شوند.
سیاستهای مالی دولت و سیاستهای پولی بانک مرکزی به دو دسته تقسیم می‌شوند؛
سیاست انقباضی {Contractionary policy-کان|تِرَک شِنِری پالِسی}
سیاست انبساطی {Expansionary policy-اِکس|پَنشِنِری پالِسی}
|
نوع بیماری اقتصادی |
وضعیت |
راه حل |
دولت و سیاستهای مالی |
بانک مرکزی و سیاستهای پولی |
نتایج |
||
|
سیاست انقباضی |
سیاست انبساطی |
سیاست انقباضی |
سیاست انبساطی |
||||
|
تورم (تقاضا>عرضه) |
نقدینگی بالا است و کسری بودجه وجود دارد. |
کاهش نقدینگی جامعه و افزایش بودجه دولت |
-افزایش نرخ مالیات و یا عناوین مشمول مالیات -کاهش میزان حقوق کارکنان دولت |
|
-فروش اوراق مشارکت -افزایش نرخ بهره یا سود بانک‌ها -افزایش سقف سپرده قانونی |
|
افزایش سطح اشتغال، رونق اقتصادی و یا متعادل نگهداشتن اقتصاد |
|
رکود (عرضه>تقاضا) |
نقدینگی پایین است و مازاد بودجه وجود دارد. |
افزایش نقدینگی جامعه و کاهش بودجه دولت |
|
-کاهش نرخ مالیات و یا عناوین مشمول مالیات -افزایش میزان حقوق کارکنان دولت |
|
-خرید اوراق مشارکت -کاهش نرخ بهره یا سود بانک‌ها -کاهش سقف سپرده قانونی |
|
* مالیات یکی از درآمدهای و حقوق کارکنان یکی از هزینه‌های مهم دولت‌ها به شمار می‌رود.
* افزایش سقف سپرده قانونی منجر به محدود شدن منابع بانکی برای اعطای اعتبار، تسهیلات و وام می‌گردد. سپرده قانونی درواقع سپرده بانک‌ها در بانک مرکزی است، مثلاً اگر سقف سپرده قانونی 10 درصد باشد، یعنی بانک‌ها به ازای هر ده هزار تومان باید هزار تومان به بانک مرکزی سپرده‌گذاری کنند و از نه هزار تومان باقی‌مانده می‌توانند اعتبار، تسهیلات و وام بدهند. در ایران این سپرده بین ده تا سی درصد متغییر است.
* سه ابزار کنترل نقدینگی عبارتند از؛ الف عملیات بازار باز {open market operation}، نرخ سود یا بهره {interest rate}، سپرده قانونی یا ذخایر بانکی نزد بانک مرکزی {bank reserves}
همانطور که پیشتر در دست‌های نامرئی آدام اسمیت-قسمت اول بیان شد، ویژگی خاص لایحه پیشنهادی بودجه سال آینده افزایش درآمدهای مالیاتی به عنوان یکی از مهمترین عوامل درآمد زای دولت می‌باشد. دولت سیزدهم در ادامه کار خود سیاستهای انقباضی برای کنترل تورم را در پیش خواهد گرفت و باید دید وعده‌های انتخاباتی رئیس جمهور محترم تا چه اندازه محقق خواهد شد.
بر اساس آمارهای وبسایت روحانی سنج، حسن روحانی در طول هشت سال ریاست جمهوری خود تنها 8 وعده خود را به صورت کامل و 12 وعده انتخاباتی خود را به صورت ناقص محقق کرد و هشتاد درصد وعده‌های خود را محقق نکرد.
همچنین خداحافظی با دلار یا به عبارتی دلار زدایی از اقتصاد ایران که چند صباحی دلار را برای اقتصاد آسیب‌زا می‌دانند بعنوان یک ویژگی برجسته دیگر لایحه بودجه پیشنهادی برای سال 1403 با تبدیل عناوین به یورو میتوان مشاهده کرد.
