دست‌های نامرئی آدام اسمیت-قسمت اول

رکود و تورم {Stagnation and inflation-اِستَگنِیشِن اِند این|فِلِیشِن}هر دو از بیماری‌های اقتصاد و ناشی از وضعیت عرضه و تقاضا {Supply and demand-سِپلای اِند دِماند} است و گاهی توام شدن این دو با هم رکود تورمی {stagflation-اِستَگ|فِلِیشِن} را شکل می‌دهد.

پیش زمینه شکل‌گیری رکود اقتصادی، کسادی اقتصادی {Recession-ری|سَشِن} است، یعنی سیر نزولی رشد اقتصادی که همان کسادی اقتصادی است وقتی از سه ماه فراتر می‌رود رکود اقتصادی شکل می‌گیرد.

 

دانلود کتاب شرح حالی مختصر از آدام اسمیت، مالتوس و مارکس و نظراتشان

 

رسیدن به تعادل، براساس نظریه دست‌های نامرئی {Invisible hand-اینویزِبِل هَند} آدام اسمیت اگرچه در نهایت محقق می‌گردد، ولیکن هدفی است که می‌بایست برای آن تلاش کرد.

وَکَانَ بَیْنَ ذَالِکَ قَوَامًا {بلکه در میانه و اعتدال} (آیه 67 سوره فرقان)

 

این روزها و بر اساس جداول مندرج در لایحه پیشنهادی بودجه سال 1403 درآمدهای مالیاتی دولت با تعیین افزایش نزدیک به 50 درصد نسبت به سال 1402 سر تیتر خبرها شده است.

 

اگرچه پرداخت مالیات و نحوه استفاده از آن نقش بسزایی در توسعه هر جامعه‌ای ایفا می‌کند، ولیکن مدیریت ناکارآمد دولتی در استفاده از این درآمدها و یا حیف و میل کردن آن از یک سو و از سوی دیگر تعیین گستره مودیان مالیاتی که بیشتر ضعیف‌ترین اقشار جامعه و بنگاه‌های اقتصادی کوچک را در بر می‌گیرد، نکاتی است که به نظر در مطالعات کارشناسی مغفول مانده است. حال آنکه فلسفه اصلی اخذ مالیات از شرکت‌های بزرگ و بین‌المللی است، شرکت‌های که همچون گوگل، آمازون، تویوتا، اپل و ... خلق ثروت می‌کنند و چرایی اصلی عدم شکل‌گیری این مدل از شرکت‌هاست.

 

مردی نبود فتاده را پای زدن

گر دست فتاده‌ای بگیری، مردی

رودکی

 

 

ابن خلدون در فصل سی و هشتم از کتاب مقدمه خود{دانلود و مطالعه کتاب مقدمه ابن خلدون؛ جلد اول- جلد دوم} و در باب خراج‌ستانی و علت کمبودی و فزونی آن به رابطه بین عواید دولت و میزان خراج می‌پردازد. او می‌گوید در پایان دولت‌ها میزان خراجی که به مردم تحمیل می‌شود، افزایش یافته و عوایدی دولت از خراج کم می‌شود. این موضوع نارضایتی مردم از یک طرف و مشکلات مالی دولت برای تامین مخارجش از سوی دیگر را سبب می‌گردد. همانطور که در داستان رابین‌هود، جان در غیبت ریچارد بر مسند قدرت تکیه می‌زند و با کمک دست‌نشانده خود در اخذ مالیات، یعنی داروغه به چپاول مردم برای تامین و برگزاری  مجالس عیش و نوش خود می‌پردازد. این موضوع سالها بعد توسط لافر و در نموداری تشریح می‌گردد. هرچه نرخ مالیات {tax rate-تَکس رِیت} افزایش پیدا کند درآمد دولت{government revenue-گاورمِنت ریوِنیو} کاهش پیدا می‌کند.

 

محور طول: نرخ مالیات

محور عرض: درآمد دولت

منحنی قرمز: اوایل شکل‌گیری دولت

منحنی طوسی: اواسط شکل‌گیری دولت

منحنی آبی: اواخر شکل‌گیری دولت