خرد جمعی

 خرد جمعی {Wisdom of the crowd} برآیند نقطه نظرات گروهی افراد در  مقابل نظر فرد متخصص است.

موضوعی که "ارسطو" {Aristotle} نیز بدان پرداخته بود.

ممکن است افراد زیادی، اگرچه به صورت فردی خوب نباشند، اما وقتی گرد هم می‌آیند، نه به صورت فردی، بلکه به صورت جمعی، بهتر از کسانی باشند که چنین هستند، همانطور که شام‌های عمومی که افراد زیادی در آن مشارکت می‌کنند، بهتر از شام‌هایی است که با هزینه یک نفر تهیه می‌شوند.

 

چندسال پیش نویسنده و روزنامه نگار معروف امریکایی "جیمز مایکل سورو ویکی" {James Michael Surowiecki} در کتاب معروف خود با عنوان "خرد جمعی" داستانی از آزمایش "سر فرانسیس گالتون" {Sir Francis Galton} پسرعمه "چارلز رابرت داروین"  {Charles Robert Darwin} را برای تبیین همین موضوع روایت می‌کند.

 

در پاییز سال ١٩٠٦ کنجکاوری و روحیه جستجوگری فرانسیس گالتون، وی را به بازار شهر پلیموت در غرب انگلستان می‌برد. جایی که دامداران انواع احشام خود از قبیل گوسفند، اسب، خوک و ... را برای ارزشیابی و قیمت‌گذاری به آنجا می‌آوردند.

برخلاف عقیده وی مبنی بر اینکه اکثریت افراد یک جامعه فاقد ظرفیت لازم برای اداره جامعه هستند، او به نتایج عجیبی دست پیدا کرد.

مسابقه‌ شرط‌بندی با پرداخت ٦ پنس برای تخمین وزن یک گاو نر!

٨٠٠ نفر در مسابقه شرکت کردند تا شانس خود را بیازمایند. از قصاب گرفته که قاعدتا باید بهترین و نزدیک‌ترین نظر را به واقعیت می‌داد تا سایر مردم، دقیقاً شبیه کسانی که در مسابقات اسب دوانی، بدون کم‌ترین دانشی در موردِ اسب‌ها، مسابقه و ... تنها بر اساس شنیده‌هایی از دوستان، روزنامه‌ها و این طرف و آن طرف بر روی اسبها شرط می‌بستند.

گالتون به دنبال این بود که میانگینِ نظر افراد چیست. او می‌خواست ثابت کند چگونه تفکر افراد وقتی نظریاتشان با هم جمع شده و معدل گرفته می‌شود در صورتی که متخصص نباشند از واقعیت به دور است. برای همین گالتون پس از این که مسابقه تمام و جوایز پرداخت شد، ورقه‌هائی را که افراد بر روی آن نظرات خود را در خصوص وزن گاو نر منعکس کرده بودند از مسئولین مسابقه گرفت تا مطالعات آماری خود را بر روی آن را انجام دهد. مجموعا ٧٨٧ نظر داده شده بود. گالتون به غیر از تهیه یک سری منحنی آماری دست به محاسبه میانگینِ نظرات زد. او می‌خواست دریابد خرد جمعی مردم چگونه قضاوت کرده است. بدون شک تصور او این بود که عدد مزبور فرسنگ‌ها از عدد واقعی فاصله خواهد داشت چرا که از دید وی افراد با درجه هوشی پایین‌تر در آن جمع اکثریت قاطع را تشکیل می‌دادند.

میانگینِ نظرات جمعیت این بود که گاو نر ١١٩٧ پوند وزن دارد و وزن واقعی گاو که در روز مسابقه وزن کشی شد ١١٩٨ پوند بود. تخمینِ جمع بسیار به واقعیت نزدیک بود. گالتون نوشت نتایج نشان می‌دهد که قضاوتهای جمعی و دموکراتیک از اعتبار بیش‌تری نسبت به آنچه که من انتظار داشتم برخوردارند.

نمونه دیگری از انجام همین آزمایش

 

اگرچه بر اساس شواهد فوق؛ می‌بایست میانگین تصمیم گروه‌های بزرگ مردم در مقایسه با میانگین تصمیم گروه‌های کوچک نخبگان، هوشمندتر عمل کند {یا به عبارتی معدل نظر کارشناسان در مقایسه با معدل نظر جماعت اشتباه‌تر است!!!}، ولیکن باید برخی از موارد را در این موضوع لحاظ کرد؛ "جیمز مایکل سورو ویکی"  در کتابش این موضوع را کمی بسط میدهد و برای دست‌یافتن به یک تصمیم دموکراتیک برخی پیش‌شرط‌ها را در همه‌پرسی لازم میداند؛

 

گوناگونی دیدگاه‌ها (تنوع آرا)

یعنی افراد گوناگون با تجارب گوناگون و متفاوت دور هم جمع شوند.

استقلال نظرات (استقلال آرا)

یعنی نظر هر کدام از افراد باید بر اساس اراده شخصی اعلام شود.

پراکندگی نظر دهندگان (عدم تمرکز در رای دهندگان)

هر چقدر پراکندگی افراد گروه بیشتر و بدون نفوذ متخصصان و کارشناسان باشد، نتایج درست‌تری شکل می‌گیرد.

روش تجمیع نظرات (صحت اعتماد و اعتبار جمع‌آوری آرا)

سیستمی که آرا را با امانت‌داری و به درستی جمع‌آوری کرده و آن را تحلیل نماید.

 

امروزه برخی از سایت‌های معروف شرط‌بندی در دنیا همچون سایت شرط بندی پُلی مارکت به عنوان یکی از مراجع برای دست‌یابی به داده‌های تحلیل‌پذیر بر مبنای موارد مورد اشاره در مطلب بالا، توسط تحلیلگران مسائل مختلف استفاده می‌گردد.

 

و در پایان؛

وَإِن تُطِع أَکثَرَ مَن فِی الأَرضِ یُضِلّوکَ عَن سَبیلِ اللَّهِ إِن یَتَّبِعونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِن هُم إِلّا یَخرُصونَ - آیه 116 سوره انعام

اگر از بیشتر کسانی که در روی زمین هستند اطاعت کنی، تو را از راه خدا گمراه می کنند؛ (زیرا) آنها تنها از گمان پیروی می‌نمایند و تخمین و حدس (واهی) می‌زنند. (فیش)

 

ما به خرداد پر از حادثه عادت داریم

با نزدیک شدن به پایان این خرداد که نماد کمال، رسایی و آبادانی است. باذن خدا؛ خرد جمعی، خردمندانه در تمیز دادن حق از باطل نیز به کمال خواهد رسید.