تفاوت آیین‌نامه، دستورالعمل و بخشنامه

 

عنوان	مثال	ویژگی‌ها
قانون (Legislation) مقرراتی است که قوه مقننه و بر اساس شرایط قانون اساسی وضع می‌کند. قانون حاکم بر تمام مردم و سازمان‌ها است. هیچ مرجعی نمی‌تواند آنرا ملغی کند و فقط خود قوه مقننه می‌تواند با وضع قانون دیگری بطور صریح یا ضمنی آنرا فسخ کند.	- قانون مدیرت خدمات کشوری	* جنبه آمریت و کلیت دارد. * ایجاد حق و تکلیف می‌کند. * همواره از سوی مقامات صلاحیت‌دار تصویب و صادر می‌شود. * مفاد و تبصره‌های قانونی در آن لحاظ می‌گردد. * برای دوره یا زمانی بلند مدت تنظیم می‌گردد. * جهت موازین و قواعد تدوین می‌گردد. * جنبه تکلیفی دارد.
آیین‌نامه (Regulation) الف) آیین‌نامه اجرایی: مقرراتی که برای تکمیل قانون وضع می‌شود (آیین‌نامه غیرمستقل). ب) آیین‌نامه جایگزین قانون یا آیین‌نامه تفویضی: به اذن قانونگذار، توسط قوه مجریه تدوین می‌شود و با قانون فرقی ندارد. ج) آیین‌نامه مستقل: آیین‌نامه‌ای که توسط مقامات اجرایی (هیأت وزیران، وزیر، استاندار، فرماندار و …) و مستقل از قانون برای انتظام افراد وضع می‌شود. نظیر آیین‌نامه انتخاباتی، امور مالی و ...	- آیین نامه اجرایی تبصره (2) ماده (21) و ماده (121) قانون مدیریت خدمات کشوری (موضوع ماموریت و نقل و انتقال)	* جنبه آمریت و کلیت دارد و در حکم قانون محسوب می‌شود. ایجاد حق و تکلیف می‌کند. * همواره از سوی مقامات صلاحیت‌دار تصویب و صادر می‌شود. * قواعد و مقررات و نحوه و روش اجرایی صحیح مواد و تبصره‌های قانونی را بیان می‌کند. * جزو مقررات عمومی است. * مفاد و تبصره‌های قانونی در آن لحاظ می‌گردد. * برای دوره یا زمانی میان مدت تنظیم می‌گردد. * جهت موازین و قواعد تدوین می‌گردد. * جنبه تکلیفی دارد.
دستورالعمل (Guideline) الف) دستورالعمل اداری: شامل ضوابط اجرایی اداری، مالی، منابع انسانی و راهنماهای کاری است. ب) دستورالعمل فنی: شامل ضوابط اجرایی تخصصی واحدها و نیز راهنمای فنی است.	- دستورالعمل نحوه پرداخت فوق العاده های مناطق کمتر توسعه یافته و بدی آب و هوا (موضوع بند «الف» ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری)	* جنبه آمریت و کلیت ندارد و در حکم قانون محسوب نمی‌شود. * ایجاد حق و تکلیف نمی‌کند. * میتواند از سوی یک مقام خاص (همچون مدیر عامل) صادر شود. * با استناد یکی از مواد یا تبصره‌های قانون و یا آئین‌نامه صادر و منتشر شود. به عبارت دیگر، تابع قانون یا آئین‌نامه می‌باشد. * جزو دستورات و تعلیمات است. * فرمولهای محاسبات، اعداد، جداول، نمودارها و... در آن لحاظ می‌شود. * جهت موازین و قواعد تدوین می‌گردد. * جنبه وظیفه‌ای دارد.
بخشنامه یا شیوه نامه (Circular) مقرراتی است که برای تسهیل اجرای قوانین و آیین‌نامه‌ها به کارکنان شرکت ابلاغ می‌شود. الف) بخشنامه داخلی: توسط مدیرعامل شرکت تهیه و ابلاغ می‌شود. ب) بخشنامه خارجی: توسط بانک یا سایر نهادهای بالادستی به شرکت ابلاغ می‌شود. اگر مخالف صریح قانون نباشد، لازم‌الاتباع است.	- بخشنامه به کلیه دستگاه های اجرایی درخصوص جایگزینی به جای بخشنامه موضوع دستورالعمل نحوه پرداخت فوق العاده های مناطق کمتر توسعه یافته و بدی آب و هوا	* جنبه آمریت و کلیت ندارد و در حکم قانون محسوب نمی‌شود. * ایجاد حق و تکلیف نمی‌کند. * میتواند از سوی یک مقام خاص (همچون مدیر عامل) صادر شود. * با استناد یکی از مواد یا تبصره‌های قانون و یا آئین‌نامه صادر و منتشر شود. به عبارت دیگر، تابع قانون یا آئین‌نامه می‌باشد. * جزو دستورات و تعلیمات است. * جز یا بخشی از فرمولهای محاسبات، اعداد، جداول، نمودارها و... در آن لحاظ می‌گردد. * برای دوره یا زمانی کوتاه مدت تنظیم می‌گردد. * جهت آگاهی و اطلاع تدوین می‌گردد. * جنبه وظیفه‌ای دارد.
تصویب‌نامه (Canon) مقرراتی است که مراجع و مقامات دولتی در حدود صلاحیت (در اموری غیر از امور موردنظر قانونگذار) وضع می‌کند. تصویب‌نامه شامل امری معین و محدود است و بصورت متن واحد تدوین می‌شود، اما آیین‌نامه مشتمل بر قواعد عام و کلی متعدد و مرتبط است.	- تصویب نامه در خصوص فهرست مناطق کمتر توسعه یافته برای برقراری فوق العاده مناطق بدی آب و هوا در طول برنامه ششم توسعه
نظام‌نامه (Codebook) مشخص‌کننده ساختار کلی یک سازمان و تعیین‌کننده ارکان و عناصر آن است.	-  نظام نامه «مدیریت توسعه فرهنگ سازمانی» در دستگاه های اجرایی

 

مراد قانون گذار از وظیفه و تکلیف

 

دانلود خلاصه تفاوت بین آیین نامه، دستورالعمل اجرایی و بخشنامه