نگاهی نو به یک نظریه قدیمی، "گشتالت‌ها"

تا کنون به این موضوع فکر کرده‌اید که کلمات چطور در کنار هم یک متن معنی‌دار را شکل می‌دهند؟ در متون نگارشی برای کنار هم قرار گرفتن واژه‌ها قوانینی وجود دارد که آنها را به صورت‌های معنادار تبدیل می‌کند و یک متن با‌معنی را با رعایت نگارش ادبی می‌سازد. پیام‌های بصری‌ای که یک رابط کاربری به مغز ما می‌رساند نیز از همین روال پیروی می‌کنند به شکل زیر توجه کنید.

نظریه گشتالت

گشتالت (به آلمانی: Gestalt) نام یک مکتب در روانشناسی و نام گروهی کوچک از روانشناسان آلمانی پیرو این مکتب در قرن بیستم است که نظریات ماکس ورتایمر را مبنای کار خود در زمینه بررسی یادگیری قرار دادند.  بنیانگذاران این نهضت ماکس ورتایمر (۱۹۴۳–۱۸۸۰) و دو همکار دیگرش به نام‌های ولفگانگ کهلر (۱۹۶۷–۱۸۸۷) و کورت کافکا (۱۹۴۱–۱۸۸۶) بودند و احتمالاً این نهضت پس از انتشار مقاله ماکس ورتایمر دربارهٔ حرکت آشکار در ۱۹۱۲ شکل گرفت.

داستان از جایی شروع شد که یک روانشناس آلمانی در هنگام سفر خود با قطار به این می‌اندیشید که اگر دو نور متفاوت به صورت هماهنگ روشن و خاموش شوند به ببینده این حس را القا می‌کنند که این تنها یک نور است که در حال چشمک زدن است. درست مانند انیمیشنی که تصاویر آن پشت سر هم از جلوی چشمانمان عبور می‌کنند و مغز انسان قادر نیست این تصاویر را به صورت تنها درک کند. این فکر جرقه‌ایی بود تا این روانشانس آلمانی به کمک دوستان خود در قرن بیستم بتواند نظریه گشتالت‌ها را که مشتکل از قوانینی مجزا بود را به عنوان مکتب گشتالت پایه گذاری کنند.

طبق این نظریه ما دنیا را در کل‌های معنی‌دار تجربه می‌کنیم و محرک‌های جداگانه را نمی‌بینیم و هرآنچه می‌بینیم محرک‌های ترکیب یافته در سازمان‌هایی است که برای ما معنی دارند.

قوانینی که این نظریه ارائه می دهد عبارتند از:

قانون همجواری  (Law of Proximity)

قانون شباهت  (Law of Similarity)

قانون تقارن  (Law of Symmetry)

قانون نقطه کانونی  (Law of Focal Point)

قانون سادگی  (Law of Simplicity)

قانون تصویر و زمینه  (Law of Figure and Ground)

 

قانون همجواری (Proximity)

اشیاء نزدیک به هم در یک گروه به نظر می‌آیند.

در طراحی اسکچ به دلیل سادگی طرح فقط خطوط ساده هستند که طرح کلی سایت را مشخص می‌کنند. ولی به هنگام پیاده‌سازی طرح در مرحله گرافیکی با ورود تصاویر، رنگ‌ها و … وجود همین خطوط با گرفتن استایل‌های زیبا باعث بالا رفتن نویز تصویری طرح می‌شوند، در واقع ما می‌خواهیم با اعمال این خطوط به ببننده کمک کنیم تا بتواند بخش‌های مختلف را به راحتی از هم تشخیص دهد ولی بیشتر مواقع موفق نمی‌شویم!

 

قانون شباهت (Similarity)

اشیایی با مشخصه‌های شبیه به هم در یک گروه به نظر می‌آیند.

شباهت یکی از عواملی است که به آدرس‌دهی ذهنی کاربران بسیار کمک می‌کند. در طراحی رابط کاربری با لحاظ شباهت بین قسمت‌های مختلف سایت می‌توانیم پیچیدگی طرح را به حداقل برسانیم. شباهت را می‌توانیم با مشخه‌های بصری مانند رنگ، اندازه، پترن و شکل یا به وسیله ادغام چند مشخصه ایجاد کنیم.

از کاربردهای مهم این قانون می‌تواند به طراحی آیکون‌ها با مشخصه‌های همسان اشاره کرد. همچنین با لحاظ این قانون می‌توانیم فرم‌های خواناتری را نیز ایجاد کنیم.

 

قانون تقارن (Symmetry)

اشکال متقارن کامل به نظر می‌آیند، اشکال نامتقارن ناقص.

این قانون به این حقیقت اشاره دارد که اشکال متقارن پایداری، ثبات و سازمان یافته به نظر می‌رسند. اشکال نامتقارن بر خلاف اشکال متقارن حاوی پیام‌های منفی مانند نقص، اشتباه و یا فقدان بالانس را القا می‌کنند.

یکی از ساده‌ترین راه‌های پیاده‌سازی رابط‌های کاربری متقارن طراحی برپایه گرید (Grid-Based Design) در لایه‌بندی است. سیستم‌های گرید از تعدادی ستون هم اندازه تشکلی شدند. و سیستم‌های ۱۲ ستون یکی از رایج‌ترین حالت این سیستم‌ها هستند. این به دلیل است که عدد ۱۲ بیشترین بخش‌پذیری را نسبت به اعداد کمتر از خود دارد (۱ ۲ ۳ ۴ ۶ ۱۲) پیروی از این روال ناخواده باعث ایجاد رابط‌های کاربری متقارن می‌شود.

 

قانون نقطه کانونی (Focal Point)

متمایزترین نقطه توجه را به خود جلب می‌کند

گروهی از محققان دانشگاه علوم و تکنولوژی میزوی (MST) آمریکا در سال ۲۰۱۲ آزمایش Eye-tracking را بر روی وب‌سایت‌های مختلف انجام داده‌اند که نتایج تحقیقات آنها نشان داد تاثیر اولیه (First Impression) سایت‌ها بر روی یک کاربر در کمتر از دو دهم ثانیه رخ می‌دهد؛ یعنی زمانی معادل یک پلک زدن! بعد از آن کاربر زمانی حدود ۲٫۶ ثانیه را صرف اسکن کلی صفحه و بعد از گذشت این زمان بر یک قسمت مهم سایت تمرکز می‌کند. شما اگر حساب شده طراحی کرده باشید زمانی حدود ۳ ثانیه خواهید داشت که کاربر خود را متقاعد کنید که سایت شما ارزش دیدن را دارد.

 

قانون سادگی (Simplicity)

المان‌ها و اشیا به ساده‌ترین شکل ممکن درک می‌شوند.

سادگی؛ معانی زیادی نسبت به آن تعبیر می‌شود مانند حذف‌کردن، دسته‌بندی کردن و … ولی مهم نیست دقیقا چه کار می‌کنید تا به سادگی برسید. نکته مهم دقیقا همین‌جاست که یک طراح رابط کاربری چیدمان اجزا را طوری در صفحه قرار دهد تا در ساده‌ترین حالت خود به نظر بیایند و پیچیدگی بصری را به حداقل برساند.

جان مائدا در کتابی به نام Law of Simplicityده قانون را برای ایجاد سادگی شرح داده است:

کاهش: ساده‌ترین راه سادگی کاهش اجزا است.

دسته‌بندی: دسته‌بندی باعث می‌شود که سیستم از اجزای کمتری به نظر برسد.

زمان: هر چه زمان دستیابی کمتر شود سیستم ساده‌تر می‌شود.

آموزش: یادگرفتن هر سیستم پیچیده‌ای استفاده از آن را آسان می‌کند.

تفاوت: سادگی در مقابل پیچیدگی معنا پیدا می‌کند.

زمینه: محتوای موجود در حاشیه سادگی قطعا در راستای متن سادگی به ارائه محتوا کمک می‌کند.

احساسات: ایجاد احساسات به وسیله رنگ‌ها، تصاویر موثرتر از متن‌های ساده است.

اعتماد: کاربردپذیری عامل سادگی و ارمغان آور اعتماد است.

شکست: تلاش برای ساده‌سازی همیشه موفقیت آمیز نیست ولی کشف جدیدی است برای ساده‌سازی‌های آینده.

تنها یکی: حذف اطلاعات بدیهی و قابل پیشبینی و اضافه کردن اطلاعات معنادار.

 

قانون تصویر و زمینه (Figure and Ground)

ذهن انسان به دنبال درک تصویر اصلی از پس‌زمینه است.

تشخیص ارتباط بین تصویر و زمینه آن اولین و مهترین مرحله‌ای است که انسان به هنگام مشاهده در مغز خود انجام می‌دهد. تصاویر وقتی جلو چشمانمان ظاهر می‌شوند باید تشخیص دهیم که کدام یک از اجزا تصویر Figure؛ یعنی قسمت‌هایی که باید بیشترین توجه به آن جلب شود است و کدام اجزا زمینه هسستند؛ یعنی قسمت‌هایی که از اهمیت پایینی برخوردار هستند و محتوایی برای ارائه ندارند.

در طراحی اجزا در رابط کاربری باید توجه داشته باشیم که ببیندگان نیز مانند ما از اهمیت اجزا در طرح آگاه هستند یا خیر؟ با در نظر گرفتن این قانون می‌توانیم زمان پردازش تصاویر را در ذهن کاربرمان به حداقل برسانیم و اشتباهات و سردرگمی‌های کاربر را به حداقل برسانیم.

اما نگاه نو ما در اینجا به اولین قانون از نظریه گشتالت یعنی قانون همجواری (Proximity)است.

 

قانون همجواری

 

بر اساس این قانون همجواری به نوعی تعیین کننده سرنوشت اجتماعی و سیاسی است و این امر از گذشته دور تا به امروز به اشکال مختلف در حال اجرا می باشد.

و عقاید کهن و یا عقاید نوین را در بر می گیرد. در ابتدای امر بگویم که ما در اینجا به دنبال تفتیش عقاید نیستیم و وقتی از عقاید کهن و نوین سخن به میان می آوریم حتی به دنبال تبیین خوب و بد آن نیز نمی باشیم بلکه آنچه که در طول جریان تاریخی از حوادث مختلف به وقوع پیوسته را مورد بررسی و کنکاش و باز خوانی قرار می‌دهیم.

فراماسون‌ها که معتقد به بقای مادی می‌باشند و ترکیب ماده و انرژی را زمینه ساز خلقت معرفی می‌کنند، همواره در تلاش برای ساخت‌های مادی و معماری بوده و هستند. از گذشته‌های دور و نقش در ساخت اهرام ثلاثه مصر گرفته تا برج ابراج البیت در مجاورت خانه خدا نمونه هایی از توجه خاص فراماسون ها به قانون همجواری بوده است. حتی در نمونه های مذهبی هم می توان به یهودیانی اشاره کرد که در راستای مجاورت و همنشینی با پیامبر موعود که به گمانشان از قوم بنی اسرائیل است به عربستان کوچ کرده بودند تا از مزایای مجاورت با او بهره‌مند گردند.

قبایل یهودی بیشماری را در عربستان داریم که یا به علت فشار رومیان (علی الخصوص بخت النصر) و یا اهداف برنامه‌ریزی شده بلند مدت خود و تعالیم مذهبیشان (که در واقع استراتژیک یا همان راهبرد آینده پژوهانشان یعنی انتظار موعود منجی بود) به این منطقه گسیل شدند. از جمله:

بنی اوس، که از سوریه به عربستان فرار کرده بودند و بعد از درگیری با مسلمانان در یثرب بار دیگر به سوریه بازگشتند.

بنی خزرج

بنی حارث

بنی جوشام

بنی نجار

بنی قینقاع

بنی سعدیا

بنی شطیبا

بنی کینانا

بنی زریق

بنی قریظه

بنی ندیر

بنی قضاعه

اکثر این قبایل در نزدیکی کوه احد که در آموزه‌های آنها حداد نامیده می‌شد اتراق و سپس به طور کامل مستقر گردیدند. با وجود شباهت‌های بسیار زیاد که بین دین اسلام و یهود بود و با وجود آنکه یهودیان به حقانیت پیامبر پی برده بودند ولی چون وی از بنی اسرائیل نبود مورد پذیرش واقع نشد و بدین ترتیب یهودیت و اسلام از هم فاصله گرفت و حتی مولود جدال عقیدتی اصلی بین این دو گردید.

قبله از اورشلیم به کعبه تغییر یافت روز مقدس از شنبه به جمعه تغییر یافت و گویی اسلام دین یهودیتی بود که در مسائل و احکام مختلف تعدیل گردید.

در سیاست نیز این امر به خوبی قابل مشاهده می‌باشد.

محسن رفیق دوست راننده رهبر کبیر انقلاب به مقام فرماندهی سپاه پاسداران و راننده مقام معظم رهبر آقای حسین جباری به پاس رشادت‌ها و جان فشانی‌های خود به شخص اول دایره حفاظتی او می‌رسد.

دیداری بعد از ۲۵ سال

از راست آقایان دکتر باقی، دکتر میلانی، دکتر منافی، محمود خسروی‌وفا، دکتر زرگر، جوادیان، حسین جباری، مجتبی حیاتی، دکتر مرندی، رضا حاجی‌باشی، پناهی، حجت‌الاسلام مطلبی

 

شکل

پس بی شک می توان گفت بررسی موارد همجواری در قالب افراد و جوامع و ... می‌تواند بیانگر روابط و مناسبات جدیدی باشد که در حال شکل‌گیری است و آینده پژوهان نباید این قانون مهم را در بررسی و تحلیل‌های خود فراموش کنند.

 

دانلود کتاب اسرار یهود و آخر زمان