مرخصی بدون حقوق نیروهای قرارداد کار معین
به منظور بررسی مرخصی بدون حقوق نیروهای قرارداد کار معین در ابتدا به منشا مرخصی بدون حقوق در قوانین مختلف می‌پردازیم؛
مواد (49) و (50) قانون استخدام کشوری 1345.03.31
ماده 49 - مستخدم رسمی میتواند با موافقت وزارتخانه یا مؤسسه متبوع از مرخصی بدون حقوق استفاده کند.
تبصره 1 - مدت مرخصی بدون حقوق از لحاظ بازنشستگی جزء سوابق خدمت محسوب نخواهد شد.
تبصره 2 (اصلاحی 30ˏ03ˏ1350)- حداکثر مدتی که مستخدم رسمی در طول مدت خدمت خود میتواند از مرخصی بدون حقوق با موافقت سازمان متبوع استفاده نماید سه سال خواهد بود.
تبصره 3 - محفوظ ماندن پست سازمانی مستخدم رسمی در مدتی که از مرخصی بدون حقوق استفاده مینماید الزامی نیست در صورتیکه پس از پایان دوران مرخصی پست سازمانی مناسب برای ارجاع بمستخدم مذکور موجود نباشد بحال آماده بخدمت در میاید.
تبصره 4(الحاقی 02ˏ10ˏ1357)- مدت مرخصی بدون حقوق مستخدم برای ادامه تحصیلات عالی و تخصصی در رشته‌های مورد نیاز وزارتخانه یا مؤسسه مربوط مشروط باینکه منجر به اخذ مدرک تحصیلی بشود از لحاظ بازنشستگی و وظیفه با پرداخت کسور مربوط جزو سابقه خدمت رسمی مستخدم محسوب میشود.
تبصره 5 (الحاقی 03ˏ03ˏ1371)- آن دسته از مستخدمین رسمی که همسر آنان در مشاغل حساس دولتی در داخل کشور اشتغال دارد به تبعیت از محل کار همسر میتوانند حداکثر تا 6 سال از مرخصی بدون حقوق استفاده نمایند. تشخیص مشاغل حساس با پیشنهاد دستگاه مربوطه و تأیید سازمان امور اداری و استخدامی کشور خواهد بود.
ماده 50 - ترتیب تحصیل مرخصیهای موضوع مواد 47 و 48 و 49 قانون بموجب آئیننامه ایکه از طرف سازمان امور اداری و استخدامی کشور تهیه و بتصویب هیئت وزیران میرسد معین میشود.
فصل سوم آئیننامه مرخصی‌ها 1346.07.22
ماده 32(اصلاحی 05ˏ09ˏ1368)ـ استفاده از مرخصی بدون حقوق موقوف به اختتام دوره آزمایشی است و فقط در موارد زیر ممکن خواهد بود:
1ـ مستخدم استحقاق مرخصی نداشته باشد و احتیاجش به استفاده از مرخصی مسلم شود.
2ـ مستخدم قصد ادامه تحصیل داشته باشد و مدارک لازم را ارائه نماید.
3ـ مستخدم ناگزیر باشد به اتفاق همسرش به خارج از محل خدمت خود مسافرت کند.
4ـ مستخدم پس از استفاده از چهار ماه مرخصی استعلاجی سالانه به سبب ادامه همان بیماری یا ابتلاء به بیماری دیگر قادر بخدمت نباشد و بیماری او هم صعب العلاج تشخیص نشود.
تبصره (اصلاحی 05ˏ09ˏ1368)ـ اعطای مرخصی بدون حقوق به مستخدمین آزمایشی که در طول خدمت آزمایشی با ارائه مدارک و به تشخیص مؤسسه متبوع خود نیاز به‌استفاده از مرخصی بدون حقوق داشته باشند حداکثر تا دو ماه متوالی با رعایت سایر مقررات این فصل امکانپذیر خواهد بود.
ماده 33(اصلاحی 05ˏ09ˏ1368)ـ مستخدم باید تقاضا نامة استفاده از مرخصی بدون حقوق را با ذکر علت و مدت آن توسط رئیس اداره خود به وزارتخانه یا مؤسسه دولتی متبوع ارسال نماید. وزارتخانه یا مؤسسه دولتی تصمیم لازم را در این باره اتخاذ و در صورت موافقت حکم مرخصی بدون استفاده از حقوق را با رعایت تبصره 2 ماده 49 قانون استخدام کشوری صادر خواهد کرد.
ماده (26) مقررات استخدامی شرکتهای دولتی موضوع بند (پ) ماده (2) قانون استخدام کشوری 1352.03.05
مستخدم میتواند با موافقت شرکت از مرخصی بدون حقوق استفاده کند.
تبصره 1 - حداکثر مدتیکه مستخدم شرکت در طول خدمت خود میتواند از مرخصی بدون حقوق استفاده کند سه سال خواهد بود.
ولی برای ادامه تحصیلات عالی تخصصی در رشته مربوط به شغل مستخدم حداکثر این مرخصی با تصویب مجمع عمومی یا شورا تا دو سال دیگر قابل تمدید خواهد بود.
تبصره 2 - مدت مرخصی بدون حقوق جزو سابقه خدمت مستخدم محسوب نمیشود. حفظ شغل مستخدمیکه از مرخصی بدون حقوق استفاده میکند الزامی نیست و در صورتیکه پس از پایان مرخصی شغلی برای ارجاع بمستخدم مذکور موجود نباشد شرکت میتواند او را آماده بخدمت کند.
تبصره 3 (الحاقی 19ˏ02ˏ1358)ـ مدت مرخصی بدون حقوق مستخدم برای ادامه تحصیلات عالی و تخصصی در رشته‌های مورد نیاز شرکت مربوط، مشروط به اینکه منجر باخذ مدرک تحصیلی شود از لحاظ بازنشستگی و وظیفه با پرداخت کسور مربوط جزو سابقه خدمت مستخدم محسوب میشود.
ماده واحده قانون اعطاء مرخصی بدون حقوق مستخدمین رسمی یا ثابت که همسران آنان به مأموریت ثابت خارج از کشور اعزام میشوند. 1366.09.01
ماده واحده - مستخدمین مشمول قانون استخدام کشوری و شرکتهای دولتی مشمول مقررات استخدامی شرکتهای دولتی مصوب 1352.03.05 و اعضای هیأت علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی، مستخدمین کادر نظامی و انتظامی نیروهای مسلح و کادر سیاسی وزارت امور خارجه و‌همچنین مستخدمین مؤسسات و شرکتهای دولتی که دارای مقررات استخدامی خاص میباشند و نیز نهادهای انقلاب اسلامی ایران و مؤسساتی که شمول مقررات عمومی نسبت به آنها مستلزم ذکر نام است و شهرداریها و بانکها و مؤسسات بیمه و بطور کلی مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت و مؤسسات و شرکتهای تابعه یا وابسته به مؤسسات فوق‌الذکر که همسر آنان به مأموریت خارج از کشور اعزام میشوند، میتوانند بدون رعایت محدودیت زمانی تا پایان مدت مأموریت مذکور از مرخصی بدون حقوق استفاده نمایند. موافقت با این مرخصی پس از اعلام دستگاه اعزام کننده مأمور و تعیین مدت مأموریت مستخدم، بعمل خواهد آمد. مرخصی بدون حقوق موضوع این قانون حداکثر از شش سال تجاوز نخواهد کرد.
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده در جلسه روز یکشنبه اول آذر ماه یکهزار و سیصد و شصت و شش مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 1366.09.19به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
مواد (16)، (67) و (72) قانون کار 1369.08.29
ماده 16- قرارداد کارگرانی که مطابق این قانون از مرخصی تحصیلی و یا دیگر مرخصیهای بدون حقوق با مزد استفاده می‌‌کنند، در طول مرخصی و به مدت دو سال به حال تعلیق درمی آید.
تبصره- مرخصی تحصیلی برای دو سال دیگر قابل تمدید است.
ماده 67- هر کارگر حق دارد به منظور ادای فریضه حج واجب در تمام مدت کار خویش فقط برای یک نوبت یکماه به عنوان مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق استفاده نماید.
ماده 72 - نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران و مدت آن و شرایط برگشت آنها به کار پس از استفاده از مرخصی با توافق کتبی کارگر یا نماینده قانونی او و کارفرما تعیین خواهد شد.
بخشنامه مرخصی بدون حقوق کارگران (بخشنامه شماره ۲۵۳۸۱۴ مورخ 1401.11.09 وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی)
بند (الف) ماده (6) قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور 1395.11.10
کارکنان تحت پوشش صندوق‌های بازنشستگی میتوانند در صورت انتقال به سایر دستگاهها یا بازخریدی، اخراج، استعفاء و استفاده از مرخصی بدون حقوق، بدون محدودیت زمان کماکان مشمول صندوق بازنشستگی خود باشند. در این صورت حق بیمه سهم بیمه شده و کارفرما به استثنای افراد منتقل شده به عهده بیمه شده است.
مواد (21)، (84) و (121) قانون مدیریت خدمات کشوری 1386.07.08
ماده 21 ـ با کارمندان رسمی و یا ثابت دستگاههای اجرائی که تمام یا بخشی از وظایف آنها به بخش غیردولتی واگذار می گردد به یکی از روشهای ذیل عمل خواهد شد:
ج ـ موافقت با مرخصی بدون حقوق برای مدت سه تا پنجسال.
ماده 84ـ کارمندان دستگاههای اجرائی سالی سی روز حق مرخصی کاری با استفاده از حقوق و مزایای مربوط را دارند. حداکثر نیمی از مرخصی کارمندان درهر سال قابل ذخیره شدن است.
تبصره 1 ـ کارمندان دستگاههای اجرائی می توانند در طول مدت خدمت خود با موافقت دستگاه ذی ربط حداکثر سه سال از مرخصی بدون حقوق استفاده نمایند و درصورتی که کسب مرخصی برای ادامه تحصیلات عالی تخصصی در رشته مربوط به شغل کارمندان باشد تا مدت دو سال قابل افزایش خواهد بود.
تبصره 4 ـ کارمندان زن که همسر آنها در مأموریت بسر می برند می توانند تا پایان مأموریت حداکثر به مدت شش سال از مرخصی بدون حقوق استفاده نمایند.
ماده 121 ـ آئین نامه اجرائی نحوه انتقال و مأموریت کارمندان مشمول این قانون به سایر دستگاههای اجرائی و مرخصی بدون حقوق شامل نحوه احتساب سوابق خدمت و نحوه پرداخت حقوق و مزایا و ارتباط سازمانی و سایر موارد مربوط با رعایت مفاد این قانون به پیشنهاد سازمان به تصویب هیأت وزیران می رسد.
باتوجه به مراتب قانونی و همچنین بخشنامه شماره 2608 مورخ 1400.01.23 سازمان اداری و استخدامی درخصوص دستورالعمل همسان‌سازی حقوق و مزایای کارمندان قرارداد کار معین (مشخص) با کارمندان پیمانی که برخورداری کارمندان قرارداد کار معین (مشخص) از مرخصی استحقاقی، استعلاجی، بدون حقوق و... را مشابه کارمندان پیمانی درنظر گرفته و همچنین در ردیف (26) از فرم جدید ابلاغی قراردادها آن را ذکر نموده بود امکان استفاده از مرخصی بدون حقوق در طول مدت قرارداد برای کارمندان قرارداد کار معین مهیا گردید.
پس از گذشت مدتی بخشنامه سازمان اداری و استخدامی به شماره 30064 مرخ 1402.04.04 درخصوص پرداخت سنوات کارمندان قرارداد کار معین در پایان هر سال و معادل با یک ماه حقوق و مزایای مشمول کسور به نسبت قرارداد زمینه را برای صدور بخشنامه دیگری به شماره 87110 مورخ 1402.08.13 سازمان فراهم کرد. بخشنامه‌ای که با اشاره به محدودیت یکساله قرارداد کارمندان قرارداد کار معین استفاده آنها از مرخصی بدون حقوق را میسور نمی‌دانست.
علی ایحال باتوجه به مفاد جز (2) بند (ب) ماده (106) قانون برنامه پنجساله هفتم پیشرفت 1403.03.01 مبنی بر آنکه انتقال، مأموریت و مرخصی کارکنان قراردادی مانند کارکنان پیمانی و رسمی است و همچنین رای اخیر هیات عمومی دیوان عدالت اداری به جهت ابطال بند یک بخشنامه 87110 مورخ 1402.08.13 استفاده نیروهای قرارداد کار معین از مرخصی بدون حقوق در طول مدت قرارداد و در صورت موافقت دستگاه امکانپذیر می‌باشد.
نحوه صدور یا تمدید مجوزهای قرارداد کار معین و قرارداد کارگری و تبیین و رفع ابهام آن
